عصاره حنا

گیاهشناسی :

حنا با نام علمی Lawsonia spinosa از خانواده Lythraceae گیاهی است بصورت درختچه یا درخت به طول 2 تا 7 متر که گیاه جوان عاری از خار ولی گیاه مسن خاردار می باشد. شاخه های جوان چهار گوش ، برگها انگشتی یا تخم مرغی یا یا کشیده یا سرنیزه ای پهن و اندکی نوکدار و نوک تیز با رگبندی شانه ای و اندکی مشبک است. جام گل چندین برابر کاسه گل ، سفید رنگ و اندکی پس از آن سرخ رنگ می باشد. برگهای گیاه اندام دارویی را تشکیل می دهند.

زمان جمع آوری حنا از سال دوم و سوم و کشت آن سالی دو بار صورت می گیرد.

دامنه انتشار آن در ایران ، در ناحیه بلوچستان، بم و نرماشیر گزارش شده است.

ماده موثره :

برگهای حنا حاوی ماده‌ای رنگی به نام لاوسون یا هیدروکسی نفتوکینون (3/1 ـ 22/0 درصد)، گلیکوزیدهای فنلی متعدد کومارین (Coumarin)، گزانتون (Xanthone)، کینوئید (Quinoids)، گلیکوزید بتاسیتوسترول و فلاونوئیدهائی نظیر لوتئولین (Luteolin) و مشتق گلوکوزیدی آن، چربی، رزین و تانن می‌باشد .

سایر مواد حاصل از برگها عبارتند از اسید گالیک،نفتوکینون، لاکسانتون، آکاستین گلیکوزیدی و مقدار کمی آلکالوئید .
حنا علاوه بر موارد مذکور دارای مانیتول و موسیلاژ است. وجود موسیلاژ باعث می‌گردد که برگ حنا به سهولت با آب به صورت خمیر درآید . حنا دارای 2/1% اسانس می‌باشد.

آثار فارماکولوژیکی :

به علت وجود تانن، اثرات قابض نشان می‌دهد. به طور کلی عمدۀ آثار رنگ‌کنندگی و درمانی حنا را ناشی از وجود مادۀ لاوسون می‌دانند، اما این ماده به تنهائی عمل نمی‌کند و به خصوص خاصیت رنگ‌کنندگی آن به سایر مواد نیز بستگی دارد. حنا بصورت مستقیم قابلیت رنگ دهندگی به مو را نداردو میبایست ابتدا در اثر Fermentation که توسط باکتری های ویژه و آنزیم‌ها ((Ferments صورت می‌‌گیرد ،ساختار شیمیائی آن دگر گون شده و "رنگ" کند .

لاوسون سمیت بسیار کمی دارد و موجب کند شدن زودگذر ضربان قلب با افزایش دامنۀ انقباض آن می‌گردد. اثر ضد اسهالی آن را به علت کاهش تونوس و حرکات دودی شکل روده می‌دانند. اثرات ضد التهاب، ضد درد و ضد تب با مصرف 500 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن لاوسون (مادۀ مؤثر حنا) گزارش شده است. اثر ضد باکتری و ضد قارچی حنا را نیز به لاوسون نسبت می‌دهند .

حنا دارای اثر ضد باکتری خصوصاً در باکتریهای گرم مثبت می‌باشد؛ همچنین دارای اثر ضد قارچی در قارچ‌های مولد کچلی تریکوفایتون، اسپوروتریکوم و کریپتوکو است.

موارد استعمال:

حنا به صورت موضعی در درمان بیماریهای قارچی پوستی بویژه در قارچ‌های عامل کچلی و تخفیف دردهای روماتیسمی بکار می‌رود. همچنین بعنوان رنگ کننده بویژه رنگ کردن پوست و مو کاربرد دارد. حنا از رنگ‌های طبیعی بی‌زیان است.

قابض است و جوشاندۀ برگ آن برای درمان بیماریهای پوستی، گاهی اوقات تسکین سردرد و دهانشویه به کار می‌رود.

عصارۀ برگهای گیاه بعنوان ضد گرفتگی عضلانی دستگاه گوارشی به کار می‌رود.در بعضی نواحی، گرد برگ حنا، برگ هلو و برگ تانن‌دار گیاهان مختلف را مخلوط کرده و برای رفع اگزما و جلوگیری از تعریق دست و پا بدان می‌مالند.

موارد استعمال در پزشکی گذشته:

در طب گذشته حنا به صورت موضعی در درمان دردهای مفاصل، جوش و زخم بکار می‌رفته است و بعنوان عامل رنگ‌کنندۀ پوست و مو مصرف شده است.

عوارض جانبی:

پودر حنا می‌تواند موجب تحریک پوست و درماتیت تماسی شود. برگهای حنا در موش ماده ناباروری ایجاد نموده است. بعنوان رنگ‌کنندۀ ابروها و مژه‌ها دقت شود، زیرا خطر آسیب رساندن به چشم وجود دارد. برگها دارای خاصیت مخدر است و مقادیر بالای آن باعث سردرد و مسمومیت می‌شود .

یکی از محصولات تی سنس عصاره خشک و مایع هیدروالکلی و هیدروگلایکولی حنا می باشد که مصرف دارویی و آرایشی بهداشتی دارد.

References:

1.Trease GE, Evans WC.Pharmacognosy,14 th ed. London:saunders company Ltd, 1996:248-98.

2. گیاهان دارویی ، دکتر زرگری. انتشارات دانشگاه تهران 1375

3.شیروانی‌ م. بررسی فارماکوگنوزی حنای ایران. (پایان‌نامۀ دکترای داروسازی) تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، 1372.

4. امین غ. گیاهان داروئی سنتی ایران. تهران: انتشارات معاونت پژوهشی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، 1370 (ج 1): 66.

5. مظفریان، ولی‌الله، فرهنگ نامهای گیاهان ایران، فرهنگ معاصر، 1375 : 315.

 

برای سفارش عصاره حنا کلیک کنید

انواع عصاره گیاهی را از تی سنس بخواهید