پخش چای در ایلام| بورس چای در ایلام
تی سنس فروشگاه اینترنتی چای در ایلام
فروش انواع چای سیاه در ایلام
چای سیاه از محبوب ترین نوشیدنی های جهان است
کافئین و تانین = آرام بخش دستگاه عصبی.
تئوفیلین = ساختاری مانند کافئین دارد که در چای سبز و سیاه موجود است , شل کردن عضلا‌ت، افزایش دهنده جریان خون در کلیه‌ها , افزایش انقباض پذیری و کارایی عضلا‌ت قلب، تنظیم ضربان قلب، کاهش فشار خون و اثرات التهابی.
تیانین = طعم دهنده چای است.
کاتچین = در چای سبز و سیاه وجود دارد اما در چای سبز بیشتر است , این ماده ضد سرطان , کاهش دهنده چربی بدخون و ضد ویروس است و ازافزایش قند خون جلوگیری می کند.
فلوراید و فلووانوئید که سبب استحکام دندان است و از ایجاد بوی‌بددهان پیشگیری می کند.
ویتامین های B کمپلکس C , و E نیز در چای وجود دارد.
ویتامین C که کاهش دهنده اضطراب است و علا‌ئم سرماخوردگی را برطرف می کند.
ویتامین ب کمپلکس و ویتامین ای نیز سبب بهبود سوخت و ساز بدن می شود.
رفع خواب آلودگی , تقویت نیروی فکر , گوارش بهتر غذا و کاهش علا‌ئم میگرن از دیگر خواصل مهم چای است.
فروش انواع چای سر گل بهاره ممتاز در ایلام
چای سیاه سرگل بهاره همان چای ممتاز بهاره است که از غنچه و برگ بالایی بوته‌ی چای در فصل بهار تولید می شود و چون در تولید این نوع چای از برگ های جوان روی بوته چای در فصل بهار استفاده می شود به آن چای سیاه سرگل بهاره هم گفته می شود.این محصول بواسطه برداشت در فصل بهار و یا اصطلاحا چین اول، حاوی مواد مغذی بسیار زیادی بوده که بیشترین فواید را برای سلامت و زیبایی دارد.
چای سیاه سوزنی یا همان چای لیزری در ایلام
کیفیت چای سیاه سوزنی ایرانی درصورتیکه بطورصحیح دم کشیده شود، کمتراز انواع چایی های مرغوب و برتر دیگر نبوده و فقط در میزان چای خشکی که درقوری ریخته می شود با چایی های دیگر متفاوت می باشد که باید یک قاشق بیشتر ریخته شود. در چای قلم، ساقه های فوقانی نگهدارنده ی شاخسارها (جوانبرگ) چای نیز بطور پراکنده در آن پخش بوده و درهنگام دم کشیدن چای، تراوش مواد مفید و سودمند ساقک های خشک شده، رنگ و عطر خاصی به نوشیدنی می دهد که علاوه بر ظاهری بسیار زیبا و جذاب، عطر نوشیدنی را دلچسب تر و با طراوت می نماید.
چای سیاه شکسته ممتاز در ایلام
از محصولات تی سنس می توان به چای سیاه شکسته ممتاز اشاره نمود که از بهترین نوع برگ چای ممتاز بهاره تولید شده و فاقد هرگونه رنگ و طعم دهنده های غیر مجاز است.
این محصول تی سنس یکی از بهترین محصولات چای ایرانی می باشد .این چای بدلیل عطر و طعم بسیار خوب و همچنین رنگدهی طبیعی بالا یکی از پرفروش ترین محصولات چای ایرانی می باشد.
چای سیاه باروتی در ایلام
چای سیاه باروتی همان چای سیاه است که طی مراحلی به گلوله های ریز سیاه رنگ تبدیل شده است. چای باروتی را در ایران بیشتر به نام چای کله مورچه یا سی تی سی میشناسند. دلیل نامگذاری چای باروتی یا کله مورچه به این دلیل است که دانه های این چای گلوله ای شکل هستند و به سر مورچه شبیه اند. جالب است بدانید که این چای هم از برگ های گیاه کاملیا سیننسیس تهیه میشود و پایه تولید این چای همان گیاهی است که چای های سیاه، سبز و سفید از آن تهیه میشود و تنها تفاوت آن روش تهیه و به دست آوردن شکل گلوله ای چای باروتی است.
چای سیاه قلم درشت در ایلام
یک نوع چای سیاه با ظاهری درشت تر از سایر انواع چای سیاه و طعم و رنگی منحصر به فرد. اولین ویژگی مطرح شده در مورد این نوع چای قرار گرفتند آن در دسته بندی چای های سیاه است. چای سیاه و سبز و حتی اولونگ همگی از گیاه کاملیا سیننسیس تولید می شوند و تفاوت آن ها در شیوه تهیه است. برای تولید چای سیاه بر خلاف چای سبز، گیاه قبل از خشک شدن یک دوره تخمیر (اکسایش) را تجربه می کند و بعد خشک می شود. واژه قلم که در معرفی این نوع چای به کار رفته است حاکی از خصوصیات فیزیکی چای و همچنین قسمتی از گیاه چای است که در تهیه آن مورد استفاده قرار گرفته است. چای قلم از قسمت ساقه گیاه چای تولید شده است. و در مورد قلم درشت بودن این نوع از چای باید بگوییم که چای قلم در بازار چای به دو دسته قلم درشت و قلم متوسط تقسیم می شود. این دو دسته میزان کوچک و بزرگ بودن دانه های چای را بیان می کنند. اما این که بزرگی و کوچکی دانه های چای سیاه چه تأثیری دارند را بعداَ بررسی خواهیم کرد. در آخر واژه بهاره اخرین ویژگی این نوع چای است. چای در سه فصل بهار، تابستان و پاییز برداشت می شود.
چای سیاه قلم ریز در ایلام
چای سیاه قلم ریز ایرانی ازجمله محصولات پرطرفدارکارخانه های چای سازی خطه سرسبز و باطراوت بویژه دراستان گیلان بوده که به دلیل شهرت خوش طعمی، درمیان هموطنان عزیز، با استقبال فراوانی همراه می باشد. چای سنتی قلم درشت ترین چایی ایرانی می باشد.
کیفیت چای قلم ایرانی درصورتیکه بطور صحیح دم کشیده شود، کمتراز انواع چایی های مرغوب و برتر دیگر نبوده و فقط در میزان چای خشکی که درقوری ریخته می شود با چایی های دیگر متفاوت می باشد که باید یک قاشق بیشتر ریخته شود. درچای قلم، ساقه های فوقانی نگهدارنده ی شاخسارها (جوانبرگ) چای نیز بطور پراکنده در آن پخش بوده و درهنگام دم کشیدن چای، تراوش مواد مفید و سودمند ساقک های خشک شده، رنگ و عطر خاصی به نوشیدنی می دهد که علاوه بر ظاهری بسیار زیبا و جذاب، عطر نوشیدنی را دلچسب تر و با طراوت می نماید.
چوب چای در ایلام
بی تردید هموطنان عزیز اطلاع دارند که مردم سخت کوش و زحمتکش شمال کشور غالبا به شیوه های دستی و سنتی برگ سبز چای را برداشت می کنند و در هنگام برداشت به این شیوه غالبا غنچه فوقانی چای با برگ های اول، دوم، سوم و گاهی با برگ چهارم چای همراه است که همه اجزای فوق به ساقه نگهدارنده در قسمت فوقانی متصل بوده و سپس درمراحل چایسازی، تعدادی ازخرده های ساقه، درهنگام غربال گری چای سیاه تولید شده به صورت پراکنده به مقدار متفاوت در انواع درجه بندی شده چای سیاه باقی مانده و این مقدار در چای سرگل و ممتاز به کمترین میزان خود می رسد و در چای قلم و شکسته و باروتی به ترتیب در مقادیر بیشتری وجود دارد. مردم بومی منطقه نیز قریب به یقین به علت خاصیت های مفید وسودمند ساقه های خرد شده، سعی ننموده اند که ساقه زدایی را بطور کامل از چای تولید شده انجام دهند.
چای سبز در ایلام
چای سبز از متداول ترین نوشیدنی ها در آسیا بخصوص آسیای شرقی است. بزرگترین تولید کننده ی چای سبز در دنیا کشور چین است. هر چند در ایران هم چای سبز ایرانی مرغوب تولید می شود.
چای سبز شکسته ممتاز در ایلام
این نوع چای سبز که در درجه ی عالی قرار دارد، کیفیتی نظیر چای سرگل دارد، با این تفاوت که درصد خلوص آن کمتر می باشد و در کارخانه چای، توسط فیلتر های مخصوص جداسازی می شود. زمان دم این نوع چای کمی بیشتر از چای سرگل بوده و از ماندگاری کمتری برخوردار است. ولی اگر به روش درست و با آب مناسبی دم شود، از نظر طعم تفاوت چندانی با چای سرگل نخواهد داشت.
چای سبز قلم ممتاز در ایلام
ترکیبی از ساقه و برگ های درشت چای می باشد. این چای پس از دم کشیدن عطر و طعمی خوش دارد که برای طرفداران چای سبز انتخاب مناسبی است. این محصول با حفظ کیفیت و خواص چای سبز و مقداری مقرون بصرفه تر عرضه میشود. برای دم کردن چای سبز کافیست یک قاشق از این چای را در قوری ریخته و یک لیوان آب جوش زلال به قوری اضافه کنید و پس از پنج الی هفت دقیقه میل نمایید. تفاوت این چای با نوع ممتاز خود در ساقه های موجود در آن و اندازه درشت برگ ها است. این نکته باعث تفاوت در قیمت این محصولات نیز شده است. چای سبز برخلاف چای سیاه تخمیر نمیشود. به عبارتی فرآیند تخمیر از آن حذف شده و حالت سبزی برگ ها را در خود نگه میدارد.
چای سفید در ایلام
چای سفید، از برگ های چای رسیده به دست می آید. وقتی غنچه چای هنوز باز نشده است، آن را می چینند و قبل از این که برگ های چای خشک شوند، آنها را بخار می دهند. چای سفید نسبت به دیگر انواع چای در مقادیر کمتری تولید شده و از این جهت قیمت آن گران‌تر تمام میشود. نامگذاری چای سفید ، ناشی از پرزهای سفید نقره‌ای جوانه‌های نشکفته گیاه چای است که به آن سفید می دهد، هر چند دم کرده آن به رنگ زرد کم رنگ است. میزان کافئین موجود در چای سفید در مقایسه با چای سبز یا چای سیاه بسیار کمتر است. در هر فنجان از چای‌سفید تنها ۲۸ میلی‌گرم کافئین وجود دارد. چای سفید دارای مقدار زیادی کاتشین است. کاتشین باعث کاهش بیماری های قلبی عروقی، سرطان ها ، سکته ها،دیابت و خطرات حاصل از اشعه ماورای بنفش بر پوست می گردد
گرمنوش چای در ایلام
نوعی نوشیدنی است که چای جز اصلی آن است و سایز جز ها از گل، برگ، ساقه، ریشه، دانه، پوستِ میوه یا اجزای دیگر گیاهان دارویی که قابل حل در آب است، به صورت خشک یا تازه مورد استفاده قرار می‌گیرد. دم کردن یا گرفتن عصاره به وسیلهٔ آب متداول‌ترین و قدیمی‌ترین روش به کار بردن داروهای گیاهی است.
چای سیاه میخک در ایلام
یک وقت های دلم فقط چای سیاه میخواد برای غروب های زمستون،با عطر میخک که عالیه ، حتما امتحان بکنید.
میخک عطر تندی و گرمی دارد برای همین خیلی کم باید مصرف شود .
چای دارچین در ایلام
مخلوط چای سیاه و دارچین نیوشا از خواص دارچین از جمله تقویت سیستم ایمنی بدن در مقابل بیماری هاست و همچنین کاهش و تسکین دردهای عضلانی بهره مند می باشد. عطر و طعم بی نظیر چای دارچین درکنار ویژگی های بی شمار آن به محبوبیت این محصول افزوده است.
چای سیاه هل در ایلام
گرمنوش چای سیاه هل یکی دیگر از دمنوش های مفید و خوش طعم محصولات تی سنس است. مصرف گرمنوش چای سیاه هل تی سنس سبب خوشبو شدن دهان شده و زخم های دهان را بهبود می‌دهد. گرمنوش هل تی سنس همچنین تب را کاهش و سرماخوردگی را درمان می‌کند. این دمنوش تسکین دهنده درد روماتیسم است. یکی از خواص ویژه و بسیار ارزشمند چای هل، جلوگیری از تشکیل خلط در گلو است. دانه های هل خاصیت داروی اکسپکتورانت را دارد و سینوس ها و برونش ها، بینی و سینه را از خلط و ترشحات اضافی پاک می کند. هل همان طور که ذکر شد خواص گرمابخش و انرژی زا دارد از این رو به بهبود روحیه و بازیابی انرژی و توان از دست رفته کمک می کند. گرمنوش چای سیاه هل تی سنس از ترکیب هل و چای سیاه به دست آمده و جزو گرمنوش های مخلوط چای سیاه است.
چای سیاه گل محمدی در ایلام
چای گل سیاه یا گرمنوش گل محمدی یک نوشیدنی معطر و فوق‌العاده با خواص مثال‌زدنی و پرخاصیت برای آن‌هایی است که علاقه‌مند به نوشیدنی‌های گرم هستند. شما میتوانید از این گلبرگ‌های خوش‌رنگ و معطر چای تهیه کرده و یک نوشیدنی صد درصد ایرانی و آرام‌بخش تهیه کنید.
چای سیاه به لیمو در ایلام
چای سیاه یکی از محبوب‌ترین نوشیدنی‌های دنیا است که ترکیبات متنوعی از آن، با دیگر گیاهان معطر و دارویی وجود دارد. از این رو تی سنس ، محصول مخلوط چای سیاه و گیاه به‌لیمو را به بازار عرضه کرده است. این چای علاوه بر طعم بی‌نظیر و عطر عالی، خواص بسیاری نیز دارد. به‌لیمو از خوشبوترین گیاهان دارویی است و ترکیب آن با چای سیاه سیلان، عطری مشابه لیمو می‌دهد. به لیمو گیاهی با برگ‌های سبز معطر است که خواص دارویی و درمانی بسیاری دارد. پس از چیدن برگ‌های به‌لیمو به صورت تازه یا خشک شده، می‌توان از آن استفاده کرد. این چای، فاقد هرگونه مواد افزودنی و شیمایی است. به‌منظور تولید محصولاتی با کیفیت در حوزه سلامتی، تی سنس از بهترین و با کیفیت‌ترین مواد اولیه استفاده می‌کند. چای سیاه و گیاه به‌لیمو تی سنس در بسته‌بندی زیبا عرضه میشود. مزیت این بسته‌بندی، جلوگیری از نفوذ رطوبت است که چای را طولانی‌تر تازه نگه میدارد.
استان ایلام
مختصات: ۳۳°۳۸′۱۸″شمالی ۴۶°۲۵′۲۱″شرقی / ۳۳٫۶۳۸۴°شمالی ۴۶٫۴۲۲۶°شرقی
ایلام
مرکز ایلام
مساحت ۲۰٬۱۳۳ کیلومترمربع
جمعیت (۱۳۹۵) ۵۵۷۵۹۹ نفر (۱۳۹۰)[۱] ۵۸۰۱۵۸ نفر (۱۳۹۵)[۲][۳]
تعداد شهرستان‌ها ۱۰
منطقه زمانی IRST (گرینویچ+۳:۳۰)
-تابستان (دی‌اس‌تی) IRDT (گرینویچ+۴:۳۰)
استاندار قاسم سلیمانی دشتکی
استان ایلام یکی از استان‌های کشور ایران است که در باختر این کشور و در ناحیه‌ای کوهستانی و نیمه گرم قرار گرفته‌است. این استان از استان‌های کمابیش جنگلی ایران است. شمال استان دارای اقلیم کوهستانی است اما در جنوب این استان دشت‌های وسیع وجود دارد. مرکز این استان شهر ایلام است. استان ایلام از غرب با کشور عراق، از جنوب با استان خوزستان، از شرق با استان لرستان و از شمال با استان کرمانشاه همسایه است.
استان ایلام به همراه استان خوزستان دارای طولانی‌ترین مرز بین‌المللی با کشور عراق است.
نامگذاری
پیش از دوره رضاشاه به این ناحیه لرستان پشتکوه می‌گفتند. پس از شکست مسلحانه والیان و ایلات لر و قدرت یافتن حکومت مرکزی در شهریور ۱۳۰۷ ه.ش در زمان پادشاهی رضاشاه به موجب تصویب‌نامهٔ هیئت وزیران و به منظور یادآوری عظمت و شکوه تمدن عیلام باستان، نام روستای حسین‌آباد، به ایلام تغییر یافت و این روستا به عنوان شهر ایلام انتخاب شد. منطقه تمدن باستانی عیلام در استان‌های فارس و خوزستان امروزی تمرکز داشت اما ظاهراً تصمیم دوران رضاشاه برای نامگذاری استان ایلام به این موضوع برمی‌گردد که منطقه پشتکوه نیز در دوره‌هایی بخشی از ناحیه عیلام باستان بوده‌است.
ایلام شکلی نادرست از واژه سامی عیلام به معنای جای بلند و منطقهٔ کوهستانی است. که پرهیز از حرف «ع» عربی در این تغییر املا تأثیر داشته‌است.
تقسیمات کشوری
ایوان ایلام چرداول سیروانملکشاهی مهران دره‌شهر بدره آبدانان دهلران
استان ایلام دارای یازده شهرستان به این شرح است: آبدانان، ایلام، ایوان، بدره، چرداول، دره شهر، دهلران، سیروان، ملکشاهی، مهران و هلیلان از سال ۱۳۱۶ ه.ش در تقسیمات کشوری، ایلام بخشی از استان پنجم یعنی کرمانشاهان گردید. در سال ۱۳۴۳ ه.ش محدوده کنونی استان ایلام به عنوان فرمانداری کل شامل شهرستان‌های ایلام، دره‌شهر، دهلران و مهران بخشی از استان کرمانشاه به تصویب هیئت وزیران رسید. طی این مصوبه، بخش‌هایی از لرستان و خوزستان به ایلام ملحق شدند. این ملحقات شامل دره‌شهر، آبدانان و دهلران از لرستان و موسیان از خوزستان می‌شد. در فروردین ۱۳۵۳ ه.ش پس از تصویب هیئت وزیران فرمانداری کل ایلام و پشتکوه شامل فرمانداری‌های ایلام، دره شهر، مهران و دهلران به استان ایلام تبدیل شد. در سال‌های بعد به ترتیب فرمانداری‌های شیروان و چرداول، آبدانان، ایوان، ملکشاهی و سیروان در پیکره سرزمینی استان ایلام ایجاد شدند. نقاط شهری استان ایلام عبارت‌اند از: آبدانان، آسمان‌آباد، ارکواز، ایلام، ایوان، بدره، پهله، توحید، چوار، دره‌شهر، دهلران، زرنه، سرابله، صالح آباد، لومار، مورموری، موسیان، مهران و میمه. مهر و ماژین و شباب بلاوه تره در مهر ماه سال ۱۳۹۱ ه.ش شیروان و چرداول، در، تقسیمات کشوری در ایران به دو شهرستان، شیروان و چرداول، به مرکزیت سرابله، و سیروان به مرکزیت لومار، تقسیم شد و همچنین در تیر ماه سال ۱۳۹۲ با مصوبه هیئت دولت شیروان چرداول رسماً، به نام چرداول تغییر نام یافت و بخش بدره از شهرستان دره شهر جدا گردید و به شهرستان بدره ارتقاء یافت. در دی ماه ۱۳۹۸، هلیلان نیز از چرداول انتزاع یافت و مستقل شد.
جغرافیا
استان ایلام با وسعت ۲۰٬۱۵۰ کیلومتر مربع و ۱٫۲ درصد مساحت، بیست و دومین استان ایران از نظر وسعت محسوب میشود این استان یکی از استان‌های نیمه مرطوب کوهستانی ایران می‌باشد که وسعت و عظمت ارتفاعات آن هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند و هر کدام از این کوه‌ها، جاذبه‌ها و زیبایی‌های خاص طبیعی خود را به همراه دارد و منطقهٔ ایلام به غیر از نواحی جنوب غربی آن، مشتمل بر کوهستان‌های بسیار رفیع و در هم تنیده‌ای است که از چین خوردگی‌های متعدد و موازی تشکیل شده‌است. وسعت این کوهستان‌ها در شرق و شمال شرق ایلام چنان بزرگ است که مجالی به ایجاد دشت‌های میان کوهی نداده‌است. این رشته کوه‌ها عموماً از شمال غربی به سوی جنوب شرقی امتداد یافته‌اند.
ناهمواری‌ها
ناهمواری‌های استان در قسمت‌های شمال و شمال شرقی با دامنه‌های پرشیب و مرتفع و دشت‌های میانکوهی کم‌وسعت دیده میشود و در قسمت‌های جنوب و جنوب غرب به صورت دشت‌های باز رو پهناور است. بیش از هفتاد درصد استان کوهستانی است. چین‌خوردگی‌های استان، موازی، منظم و جنس آنها رسوبی و بیشتر از نوع آهک و گچ است. در شمال و شمال شرق استان می‌توان کوه‌ای مانشت، سیوان، قلارنگ و کوه قلاجه، لنه و چرمین را نام برد.
کوه‌ها
سلسله ارتفاعات کبیرکوه
ارتفاعات دینارکوه، اناران، سیاه کوه
رشته کوه‌های کم ارتفاع مرزی غرب پشتکوه مشرف بر دشت‌های بین‌النهرین
ارتفاعات مانشت کوه و رنو مسلط بر دشت ایوان
کبیرکوه یکی از ارتفاعات مهم پشتکوه با سیطره‌ای عظیم از سمت جنوب به جلگه خوزستان ختم میشود. بلندترین قلهٔ آن، «کان صیفی در منطقهٔ ورزرین» نام دارد که ۳٬۰۶۲ متر ارتفاع دارد قسمتی از دامنه‌های کوه مذکور دارای جنگل‌هایی است که غالب درختان آن را بلوط تشکیل می‌دهد. دامنه‌های شرقی کبیرکوه با شیب تند، و در دره‌های ژرف و پرآب به رود سیمره منتهی میشود و دامنه‌های غربی آن که مشرف به نواحی مرزی ایران و عراق را تشکیل می‌دهند؛ دارای منابع نفتی و ذخایر زیرزمینی فراوان می‌باشد. رشته کوه کبیر کوه در محل به نام «کور» یا «کور» معروف است. این رشته کوه یکی از بزرگترین و منظم‌ترین کوه‌های زاگرس غربی است. طول این رشته کوه در حدود ۱۶۰ کیلومتر و عرضی بین ۶ الی ۷ کیلومتر است. این کوهستان مانند دیواری عظیم در سراسر منطقهٔ پشتکوه در جهت شمال غرب- جنوب شرق امتداد یافته‌است.
از دیگر ارتفاعات استان «دینارکوه» بین آبدانان و دهلران واقع شده و به موازات کبیرکوه امتداد یافته‌است و بلندترین نقطهٔ آن ۲٬۶۰۰ کیلومتر از سطح دریا ارتفاع دارد.[۱۵] کوه‌های دیگر استان ایلام در شمال و مشرق استان عبارتند از:
رنو و شره زول بین ایوان و چوار، کوه بانکول بین ایوان و چرداول، قلهٔ مانشت بین ایلام، کارزان و ایوان، کوه‌های بایه، نسار بلالر (بالارِ)، تالوار (تل وال)، سرخ‌گیری (سیورگیری)، ساج گوربی (ساج اَو گِل بیو) در شهرستان ایوان، سیوان کوه بین شیروان و بدره، کوه لِنه و چرمین بین چرداول و شیروان و رشته کوه‌های زردلان و هلیلان و رشته کوه مرتفع قلاجه بین استان ایلام و کرمانشاه واقع شده‌است.
کوه‌های مغرب و جنوب غربی استان ایلام عبارتند از:
کوه‌های کوِلگ، سیاه کوه، نخجیر کوه، کوه سرخ، انجیر کوه، تونه کوه، کوه‌های بولی، میمک، اناران بی وره، پشمین در ملکشاهی، خوشادل در ملکشاهی، بلوطستان (بَلستان)، کوه دنه و کاسه ماس.
بین مرز ایران و عراق در استان ایلام سلسله کوه‌های کم ارتفاع حمرین (همرین) واقع شده‌است که از بهرام آباد در مهران آغاز میشود و تا جلگه خوزستان ادامه دارد.
کوه قلاقیران واقع در مسیر ایلام به چوار در منطقهٔ جنگلی ششدار قرار دارد که یکی از قلل زیبا و دیدنی می‌باشد و چشم‌انداز آن خیره‌کننده است و شاعران محلی در اشعار خود از آن به عنوان کوهی نمادین یاد می‌کنند.
دشت‌های استان ایلام
استان ایلام علاوه بر کوهستان‌های مذکور که محل چرای عشایر منطقهٔ استان ایلام و بعضی از استان‌های همجوار می‌باشد دارای دشت‌های وسیع و حاصلخیزی چون دشت عباس، دشت موسیان، دشت دهلران، دشت مهران (گرمسیر)، دشت هلیلان و دشت ایوان است که به شکل لوزی واقع شده و دارای خاک حاصلخیزی می‌باشد. دشت‌های چالاب، محسن آباد، امیرآباد، گُلان، صالح آباد، آسمان آباد و دره شهر از دیگر دشت‌های مهم این استان می‌باشند که علاوه بر رونق کشاورزی دارای تپه‌های باستانی بوده و آثار تاریخی زیاد و گورهای قدیمی در این منطقه فراوان یافت میشود که بیان گر وجود کانون‌ها و اجتماع جوامع بشری در این استان بوده‌است.
رودخانه‌های ایلام
به علت کوهستانی بودن استان ایلام و ریزش‌های مناسب برف و باران، رودخانه‌های کوچک و بزرگی در این ناحیه جریان دارند که منبعی برای آبیاری زمین‌های زراعی و سدسازی و اب آشامیدنی استان می‌باشند. بیشتر آنها از کبیرکوه سرچشمه می‌گیرند که دو دسته‌اند:
۱- رودخانه‌هایی که از رشته کوه کبیرکوه و دیگر ارتفاعات این استان سرچشمه می‌گیرند و به سوی خاک عراق در غرب استان در جریان هستند که علاوه بر آبیاری زمین‌های کشاورزان منطقه، وارد مرز عراق شده و اراضی مندلی (Mandali) و بدره و زرباطیه و عماره در عراق را آبیاری می‌سازند. مسدود کردن آب این رودخانه‌ها در دوران قاجاریه و پهلوی و جلوگیری از جاری شدن آنها به خاک عثمانی و عراق امروزی، باعث تنش‌ها و زد و خوردهایی بین بومیان محلی با عثمانیان و عراقی‌ها شده بود که در نهایت موجب دخالت دولت‌های طرفین در ماجرا گردیده‌است.
مهم‌ترین رودهایی که از ارتفاعات ایلام سرچشمه می‌گیرند و به سوی خاک عراق جریان دارند عبارتند از رودخانه «گنگیر» (Gangir) که از محلی به نام سراب ایوان و از کوه‌های شره زول و مانشت سرچشمه می‌گیرد و پس از پیوستن شعبات فرعی، دشت ایوان را آبیاری می‌سازد و با پیچ و خم‌های زیاد و زیبایی خاصی به طرف سومار جریان می‌یابد و آن گاه وارد خاک عراق شده و به شهر مندلی عراق وارد میشود.[۲۲] فریا استارک در کتاب خود از ماهی‌های درشت اندام این رودخانه یاد کرده‌است.
یکی دیگر از رودخانه‌های این حوزه رود «کنجان چم» است که از ارتفاعات کبیرکوه سرچشمه می‌گیرد و پس از عبور از امیرآباد و مهران، وارد خاک عراق میشود. رودخانه» چنگوله» از ارتفاعات کبیرکوه سرچشمه می‌گیرد و پس از آبیاری اراضی مسیر خود، وارد خاک عراق شده و منطقهٔ «باع شاهی» عراق را در بر می‌گیرد. رودهای دیگر چون «دویریچ» و رودخانهٔ «میمه» و «چیغاب» و «گدارخوش» پس از مشروب ساختن اراضی کشاورزی در مسیر خود، وارد خاک عراق می‌شوند.
۲- رودخانه‌های حوزه آبریز رودخانه کرخه که از ارتفاعات شرق و شمال شرق کبیرکوه سرچشمه گرفته و به سوی شمال و مشرق کبیرکوه در جریان هستند، و این رودخانه‌ها اکثراً پس از طی مسافت کوتاهی وارد رودخانهٔ پرآب «سیمره» [صیمره] در شرق کبیرکوه و شرق استان ایلام می‌شوند.
رودخانه‌هایی که از کبیرکوه و سایر کوه‌های شرق و شمال شرقی ایلام سرچشمه می‌گیرند و شعبات اصلی رودخانه سیمره در ایلام را تشکیل می‌دهند عبارتند از: رودهای «چزمان»، «چناره»، «شیروان و چرداول» آب «شیخ مکان»، «رود سیکان»، «آب زنگوان».
مهم‌ترین و پر اّب‌ترین رودخانهٔ ایلام، سیمره می‌باشد که اسم قدیم آن «اوکنو» یا «اوقنو» و نزد یونانیان «کواسپس» یا خئوپس بوده که سرچشمهٔ این رودخانه دامنه‌های غربی کوه الوند در استان همدان و منطقهٔ نهاوند است که با نام «گاماسپ» و پس از عبور از کنگاور، صحنه و بیستون به کرمانشاه می‌رسد و در آن جا با دریافت شعبه «قره سو» در شمال شرقی ایلام وارد استان میشود و پس از عبور از شرق ایلام با نام «سیمره» با جهتی شمال شرقی، به جنوب غربی مرز استان ایلام و استان لرستان را تشکیل می‌دهدو در منطقهٔ «پل دختر» با دریافت شعبه مهم «کشکان» وارد استان خوزستان میشود و از آن پس به «کرخه»» معروف می‌باشد. به‌طور کلی ۱۳ رودخانه با ظرفیت ۱/۸ میلیارد متر مکعب آب در سال در حوزهٔ جغرافیایی استان ایلام وجود دارد.
آبشارها
نوشتار اصلی: آبشارهای استان ایلام
دراستان ایلام تعداد محدودی آبشار وجود دارد که هر کدام فضای طبیعی دلنشینی را ایجاد کرده‌اند؛ که با وجود محدودیت و سختی دسترسی به آنها جاذب جمعیت هستند. ازجمله این آبشارها می‌توان به آبشار هفت آسیاب و ماربره در دره شهر اشاره نمود.
پوشش گیاهی ایلام
ایام به واسطه قرار گرفتن در دامنه‌های غربی رشته کوه زاگرس از لحاظ پوشش گیاهی، تحت تأثیر آب و هوای منطقه و میزان ریزش‌های جوی قرار دارد و بدین سبب در مناطق کوهستانی و ارتفاعات شمال، شمال غربی، شمال شرقی و نواحی کبیر کوه دارای پوشش گیاهی مناسبی می‌باشد. این جنگل‌ها عمدتاً جزو جنگل‌های مناطق خشک و نیمه خشک رشته کوه زاگرس است. وسعت جنگل‌های ایلام حدود ۵۰۰ هزار هکتار برآورد میشود. این جنگل‌ها از گونه‌های مختلف شامل: درختان بلوط – که بیشترین پوشش گیاهی را در استان تشکیل می‌دهد -، بنه یا پسته کوهی، انجیر کوهی، گیلاس وحشی [بِلالیوک]، زالزالک و … تشکیل شده‌است. جنگل‌ها و مراتع استان به دلیل جلوگیری از فرسایش، جذب رطوبت، تأمین نیازهای سوختی، ایجاد تعادل در طبیعت، ایجاد مکانی مناسب برای تعادل وحوش و نیز استفاده‌های دارویی، صنعتی و خوراکی و مسائل زیست‌محیطی استعداد فراوانی دارند.
پیش از اسلام
این سرزمین، بنا به اسناد تاریخی فراوان، بخشی از کشور عیلام باستان بوده که در ۶۴۰ سال پیش از میلاد به دست آشور بانی پال تصرف شد. در کتیبه‌های بابلی، عیلام را «آلامتو” یا “آلام”خوانده‌اند؛ که به قولی به معنای کوهستان یا “کشور طلوع خورشید» است. بر طبق جدیدترین نظریه از دکتر والتر هینتس، استان ایلام کنونی یکی از مهم‌ترین بخش‌های امپراتوری ایلام بوده‌است. این منطقه به لحاظ موقعیت جغرافیایی و کوهستانی بودن بر سرزمین بین‌النهرین مسلط بوده‌است و فاتحان و مهاجمان سومری، اکدی و بابلی گاه از طریق مسیرهای پر پیچ و خم آن، وارد سرزمین ایلام باستان می‌شدند و از منطقه استان ایلام کنونی که در آن زمان به عنوان یکی از ایالت‌های ایلام به نام (ورهشی) یا (مرهشه) خوانده می‌شده‌است، با پیمودن دره‌ها و کوهستان‌های آن به سوی شمال جلگه‌های خوزستان و شوش پیشروی می‌کردند و شهرها و مناطق پرجمعیت ایلام را مورد هجوم و قتل و غارت قرار داده‌اند. ورهشی به احتمال قوی منطقهٔ کوهستانی پشتکوه – ایلام امروزی – و سرزمین اطراف کرخهٔ علیا – سیمره امروزی – در قسمت شمال غرب سوزیانا بوده‌است. بیشتر مورخان نیز بر این باورند که ورهشی یک ایالت و حکومت کاملاً مستقل از ایلام باستان بوده‌است که گاهی متحد حکومت‌های بین‌النهرین و گاهیه متحد ایلام می‌شده‌است و زمانی که حکام ایلامی قوی بوده‌اند، ورهشی را ضمیمه خاک خود می‌کرده‌اند. مدتی پس از سقوط عیلام، حوزه فرمانروایی آنان به دو منطقه تحت نفوذ پارس‌ها و مادها در غرب تقسیم شد. در دوره هخامنشی جزئی از امپراطوری هخامنشی بوده‌است.
از آن جا که ایلام، بین خوزستان، بین‌النهرین، لرستان و کرمانشاه واقع شده‌است، لذا در دورهٔ اشکانیان، جزو ماد بزرگ بوده که ارشک آن را تصرف نمود. بنابه اعتقاد بعضی از محققان، خرابه‌های شهر باستانی «سیروان» واقع در شهرستان سیروان در شمال استان ایلام، از آثار و شهرهای دوره اشکانی است.
در دورهٔ ساسانیان، استان ایلام جزء سرزمین «پهله» یا «پهلو»، یعنی استان بزرگی بود که بعدها اعراب آن را جبال نامیدند. پهله سرزمینی بود که شامل اصفهان، ری، همدان، کرمانشاهان، دینور، ماسبذان یا ماسبتان [شمال و شمال غرب استان ایلام امروزی شامل ایلام، مهران، ملکشاهی، ایوان، سیروان و چرداول]، مهرجانقذق [مهرگان کده در قسمت‌های جنوب شرقی و شرق استان ایلام شامل دره شهر و صیمره و نواحی اطراف آن]، نهاوند، کوفه، قم، قزوین، کومش، و آذربایجان بوده‌است.در این تقسیم‌بندی غرب لرستان شامل دو بخش مهم، ماسبذان و مهرجانقذق بود. شمال آن الشتر بود که جزو ماه کوفه محسوب می‌شد. بخش میانی آن، نیز جزو شاپور خواست [شاپور خوره= خرم‌آباد] یعنی شهری که به قرمان شاپور اول ساسانی بنا شده بود. دو شهر مهم این منطقه «سیمره» و «سیروان» بودند.
بعد از تسخیر ایران به وسیله اعراب مسلمان، احتمال دارد که این ناحیه جزئی از ایالت کوفه بوده باشد. از اوایل قرن چهارم تا اوایل قرن ششم خاندان حسنویه کرد بر لرستان و ایلام حکومت می‌کردند و از سال۵۷۰ تا ۱۰۰۶ اتابکان لر بر لرستان و پشتکوه حکومت کرده‌اند. تا آن که با کشته شدن شاهوردی خان واپسین حکمران اتابکان لر به دست شاه عباس یکم در آن سال حکومت بر این ناحیه و از سوی شاه عباس به حسین خان، نخستین والی از والیان پشتکوه داده شد. غلامرضا خان ابوقاره، آخرین والی این دودمان نیز در سال ۱۳۰۷ و از سوی رضا شاه به صورت تقریباً مسالمت آمیزی از حکومت برکنار شد. از سال ۱۳۰۹ شمسی در تقسیمات کشوری، ایلام بخشی از استان پنجم یعنی کرمانشاه گردید.
ایلام در دوران جنگ ایران و عراق آسیب فراوانی دید؛ به‌طوری‌که ۳۴٬۷۷۲ واحد مسکونی در سطح استان به کلی ویران شد.
پس از اسلام
نواحی را که ما امروز همدان و کرمانشاه و دینور و نهاوند و ایلام گوییم در قدیم ماه می‌نامیدند و در ویس و رامین این لفظ استعمال شده‌است. این باقی ماندهٔ «ماد» و «مای» قدیم است که مرکز مملکت مادی باشد. عرب بعد از فتح این قسمت از ایران این لفظ را به کار بردند منتهی دو ماه قائل شدند و برای ماه نیز معنای دیگری که بعد در کتب جغرافیا معمول گردید تصور کردند و گفتند ماه الکوفه و ماه البصره و مجموع را «ماهات» نام نهادند. از ماه کوفه مرادشان دینور و کرمانشاهان تا حلوان بود و از ماه بصره مرادشان نهاوند و صیمره بود. (از سبک‌شناسی ج ۱ ص ۲۶). مسکن قوم ماد را نیز «ماد» می‌نامیدند و همین کلمه است که در پهلوی و پارسی (و نیز در تعریب) «ماه» شده. ابوریحان بیرونی در کتاب الجماهر (ص ۲۰۵) نوشته: ماه عبارت است از زمین جبل و «ماهین» عبارت است از ماه بصره که دینور باشد و ماه کوفه که نهاوند باشد و اغلب به آن دو «ماه سبذان» را افزایند و جمله را «ماهات» نامند و بسا نهاوند را به «ماه دینار» یاد کنند. (از حاشیهٔ برهان چ معین). کلمهٔ ماه صورت تغییر یافتهٔ «ماد» اسم قوم و مملکت غربی ایران بوده‌است. در کتاب پهلوی کارنامک اردشیر بابکان این کلمه به همان ترکیب قدیم خود «مادیک» = «ماد» آمده اما معمولاً در پهلوی ماه می‌گفته‌اند. در کتب مورخان و جغرافی دانان ایرانی و عرب غالباً به اسم ماه برمی‌خوریم ولی از دایرهٔ وسعت آن کاسته و به برخی از نواحی غربی ایران اطلاق می‌شده‌است.
بعد از تمدن کردوئنه یا کردوئنا که در اطراف دریاچه وان بود، اولین مکانی که کرد خطاب شد جاییست که تقریباً مطابق با استان ایلام کنونی تا حدود خانقین کنونی در عراق بود.[۳۷] بعد از پنج قرن از حکومت اعراب بر ایران، آل برزیکانی حسنویه کرد بر ایلام حکومت کردند. و حدود سه قرن حکومت محلی منطقه در دست اتابکان بود. پس از سقوط اتابکان حکومت محلی منطقه به دست والیان افتاد، که بر تمام منطقه پشتکوه، از جمله ایلام، حکومت می‌کردند. در ابتدا مقر حکومت والیان در قلعهٔ «فلک الافلاک» خرم‌آباد امروزی بود، اما در دوره قاجاریه به جهت تضعیف قدرت والیان و با توجه به اختلاف‌هایی که در امور مرزی، ایران و عثمانی به وجود آمده بود، حکومت ایلام از لرستان جدا و مقر والی، از قلعهٔ «فلک الافلاک» خرم‌آباد به «پشتکوه» که به ایلام اطلاق می‌شد، انتقال یافت و چون ایلام (پشتکوه) به خط مرزی ایران و عثمانی نزدیک تر بود، از تجاوز دولت عثمانی و تحریکات آنان جلوگیری به عمل می‌آوردند.
پشتکوه را به دو قسمت تقسیم کرده‌اند که عبارت بوده از پشتکوه لرستان که از اسلام‌آباد تا دهلران را در بر می‌گرفت، پشتکوه خوزستان که از دهلران تا شوش را در بر می‌گرفت و بخشی از خاک خوزستان بود. در این منطقه دهات و خانه بسیاری نبود و بیشتر اهالی چادرنشین بودند. کردها که بیشتر طوایف آن را تشکیل می‌دادند در شمال و لرها در جنوب زندگی می‌کردند.در دورهٔ قاجاریه، به واسطه اهمیت لرستان این ولایت به دو منطقهٔ پشتکوه[۴۰] (استان ایلام امروزی) و پیشکوه (لرستان کنونی) با مرکزیت خرم‌آباد تقسیم گردید و چون ایلام در دامنه‌های غربی رشته کوه زاگرس و پشت لرستان امروزی (خرم‌آباد) قرار گرفته‌است و قسمتی از خاک ایلام در کوه‌های کبیر کوه واقع شده‌است، لذا آن را پشتکوه نامیدند و پشتکوه همان ماسبذان (و مهر جانقذق) است.از این زمان حکومت از لرستان جدا اداره می‌شد و والیان ایلام مستقیماً از حکومت مرکزی ایران اطاعت می‌کردند. پس از انتقال مرکز حکومت والی به ایلام، به واسطهٔ پراکندگی مردم در دو ناحیهٔ «ده بالا» و «ده پایین» با همین عنوان از آن نام می‌بردند. پس از مرگ «حسن خان» والی، و به قدرت رسیدن «حسین قلی خان» مدت‌ها، شهر ایلام امروزی به این علت که مقر تابستانی والی بود به «حسین‌آباد» پشتکوه معروف شد و از آن، به نام «حسین‌آباد» یاد شده‌است و تا مدت‌ها ایلام یکی از شهرستان‌های استان پنجم کشور (کرمانشاهان) بود.
شورش ایلات کرد
با روی کار آمدن رضا شاه بر سر قدرت، یکی از کدخدایان ایل ملکشاهی به نام شاه محمد یاری کدخدای طایفه نقی در قیام سال ۱۳۰۸ هجری شمسی ایل‌های کرد در پشتکوه استان ایلام را رهبری نمود. در این قیام که هسته مرکزی آن ایل ملکشاهی بود. مردمی از ایل میشخاص، ایل ملخطاوی، ایل علی شروان بدره، ایل خزل، ایل شوهان، ایل دهبالایی، ایل ارکوازی، طایفه عالی بیگی، ابل کرد دهلران و … شرکت داشتند که تعداد کلی شرکت کنندگان در قیام را تا چهار هزار نفر تخمین زده‌اند. شاه محمد که نیروهایش اسلحه کافی در اختیار نداشتند، تعداد زیادی سلاح و مهمات از طریق خانقین و کردستان عراق جمع‌آوری کرد تا در نبرد علیه دولت و نظامیان استفاده نمایند. این عمل او نشان می‌دهد که شاه محمد و اسلافش با کردهای بارزانی که آن زمان تحت فرماندهی احمد بارزانی بودند رابطه گرم و صمیمانه‌ای داشته‌است.قیام با حرکت شرکت کنندگان از مرکز ایل ملکشاهی شهر ارکواز و تصرف حسین‌آباد پشتکوه که بعدها به شهر ایلام تغییر نام یافت و پیشروی بیش از ۱۰۰کیلومتر تا تنگه رنو ایلام (تنگه‌ای در مسیر شهر ایلام به شهر کرمانشاه) ادامه داشت. هدف از پیشروی قیام کنندگان تسلط به شهرهای گیلان غرب، سومار، قصرشیرین و کرمانشاه و همراه نمودن مردم این شهرها با خود وگسترش قیام در سراسر غرب ایران بود. این قیام با خیانت رؤسای بعضی ایلات و تجهیزات بی شمار ارتش رضا شاه که سرتیپ رزم آرا فرماندهی آن را به عهده داشت، پس از چندین روز درگیری خونین و کشته‌شدن تعدای از قیام کنندگان و کشته شدن تعدادی از نیروهای نظامی به سرانجام نرسید و شاه محمد یاری نیز با عفو روبرو شد.
حکومت کردهای برزیکانی
بعد از تمدن کردوئنه یا کردوئنا که در اطراف دریاچه وان بود، اولین مکانی که کرد خطاب شد جاییست که تقریباً مطابق با استان ایلام کنونی تا حدود خانقین کنونی در عراق بود. بعد از پنج قرن از حکومت اعراب بر ایران، آل برزیکانی حسنویه کرد بر ایلام حکومت کردند. و حدود سه قرن حکومت محلی منطقه در دست اتابکان بود.ایلام حدود دو قرن یکی از شهرهای مهم و تأثیرگذار در حکومت کردهای برزیکانی بود. ایلام در طول تاریخ همواره به عنوان یکی از مراکز مهم کرد زبانها در ایران مطرح بوده‌است و حاکمیت لرهای فیلی برای دورانی بر آن دیار نتوانست بر کاهش تفاوت‌های فرهنگی و زبانی بین مردم آنجا و حاکمان لر آن موقع تأثیرگذار باشد و برخی نویسندگان هم با عنوان منطقه مهم کردنشین لرستان و ایران از آن یاد کرده‌اند که از نظر زبان و فرهنگ با حاکم‌های لر تفاوت‌های زیادی داشتنداز اوایل قرن چهارم تا اوایل قرن ششم ایلام به عنوان یک شهر مهم برای مدتی هم به عنوان پایتخت فصلی خاندان حسنویه کرد درآمد.ایلام برای مدت زیادی هم به عنوان یکی از مناطق ایالت کرمانشاهان درآمد.
حکومت والیان فیلی
گستره نام لرستان پیش از حکومت صفویان، سکونتگاه لرهای بختیاری، لرهای کهگیلویه و لرهای بویراحمدی را هم شامل می‌شد. اما پس از حکومت صفویان سکونتگاه لرهای بختیاری را منطقه بختیاری نامگذاری کردند و جغرافیای نام لرستان به حدود استان لرستان و ایلام کنونی محدود شد. این منطقه نیز در حکومت قاجاریان به دو بخش پشتکوه و پیشکوه تقسیم شد. اما با این حال مردم پشتکوه ویژگی‌های فرهنگی و قومی خود را همچنان حفظ کردند، بگونه‌ای که محمود میرزا قاجار در اوایل دوره قاجار در مورد تفاوت‌های مردم پشتکوه و پیشکوه لرستان می‌گوید: «خلق پشتکوه (ایلام) را چندان ربطی با اهل پیشکوه (لرستان) نیست.»[۶۰] حکومت کرد تبار هزاراسپیان به دو قسمت لر بزرگ و لر کوچک تقسیم شد. در نمودار زیر تقسیمات لرستان از ۳۰۰ هجری قمری تاکنون آورده شده‌است که این تقسیم‌بندی از زمان حکومت کردتبار هزاراسپیان است که به دو دسته لر بزرگ و کوچک تقسیم شده‌است.
لرستان
لر کوچک لر بزرگ
لرستان فیلی
پیشکوه پشتکوه بختیاری کوه کیلویه شولستان
استان لرستان استان ایلام چهارمحال و بختیاری کهگیلویه و بویراحمد شهرستان ممسنی
نماد استان ایلام
کوه قلاقیران
کوه قلاقیران (قلا در زبان کردی به معنای قلعه می‌باشد) یکی از کوه‌های زیبای ایلام و نماد این استان و همچنین شبکه استانی است.
مردم
گروه‌های قومی
نوشتار‌های اصلی: مردم کرد، مردم لر و مردم لک
پراکنش مردم کرد در ایران بر اساس استان‌ها
طی پژوهشی که شرکت پژوهشگران خبره پارس به سفارش شورای فرهنگ عمومی در سال ۸۹ انجام داد و براساس یک بررسی میدانی و یک جامعه آماری از میان ساکنان ۲۸۸ شهر و حدود ۱۴۰۰ روستای سراسر کشور، درصد اقوامی که در این نظر سنجی نمونه‌گیری شد در استان ایلام به قرار زیر بود: ۸۶ درصد کُرد (۸۸٫۳٪ مرد، ۸۴٫۲٪ زن)، ۱۰٬۷ درصد لر (۱۰٪ مرد، ۱۲٫۳٪ زن)، ۱٬۷ درصد سایر و ۱٫۷ درصد بدون جواب بودند. همچنین بر اساس پژوهش‌های محمد علی‌اکبری (رئیس دانشگاه ایلام) و اریک انونبی درصد گویشوان کُردی در ایلام ۷۹٬۶ درصد و گویشوران لک ۶٬۱ درصد و گویشوران لر ۱۰٬۷ درصد و سایر ۱٬۸ درصد تعیین شده‌است. در ایلام عشایر کرد، لر و لک چنان با هم درآمیخته‌اند که شناسایی آنان به این صورت آسان نیست.
مردم استان ایلام در ایام مذهبی از جمله محرم همیشه با برگزاری مراسم، ارادت خود را به اهل بیت نشان داده‌اند.
محمد امین زکی بیگ در کتاب زبدهٔ تاریخ کرد و کردستان می‌نویسد:
گویش کردی ایلامی، بدون شبهه از فارسی بیشتر به کرمانجی شرقی نزدیکتر است و خود آنان بر این موضوع واقفند و در کرد بودن خود هیچ شک و شبهه‌ای ندارند.
«در سال ۱۹۱۶، بر حسب وظیفه‌ای رسمی به لرستان سفر نمودم و در نزد والی (پشتکوه)(استان ایلام)، مدتی اقامت کردم و مقداری تحقیق قومی و اجتماعی نمودم، غالباً به کردی با والی و همراهان او، صحبت می‌نمودم و به آسانی و راحتی مطالب خود را به آنان تفهیم می‌کردم و به مطلب آنان پی می‌بردم و به من معلوم شد که اختلاف زبان کرمانجی شرقی با زبان کردی ایلامی از اختلاف زبان کرمانجی غربی بیشتر نمی‌باشد.»[۷۲]
مردم کرد زبان استان ایلام در ایام مذهبی از جمله محرم همیشه با برگزاری مراسم، ارادت خود را به اهل بیت نشان داده‌اند.
پوشش غالب دختران و زنان همچنان چادر است و حجاب را به‌طور کامل رعایت می‌کنند و خبری از بی‌حجابی در این استان نیست. این پوشش از باورهای دینی دختران و زنان که در خانواده فراگرفته‌اند نشات می‌گیرد
ایل‌های کرد استان ایلام
ایل ملکشاهی
ایل کرد
ایل کلهر
ایل خزل
ایل ارکوازی
ایل ریزه وند
ایل شوهان
ایل علیشروان
ایل طولابی
ایل بیری
ایل زرگوش
ایل ناصر عالی
ایل میشخاص (میه خاس)
ایل عالی بیگی (آلی وی)
ایل بالاوند زردلان
ایل بولی
ایل ده بالایی
طایفه هندمینی بدره
طایفه ماسپی
طایفه ملخطاوی
طایفه مموس
طایفه دوستعلی وند کرد
طایفه گَرِکی کرد
طایفه مورتی
طایفه باباهای حاجی بختیار
طایفه گُمار
طایفه آهنگر قطب‌الدین
طایفه صیفی
طایفه پیرانی
طایفه سوره میری
طوایف لُر و لک استان ایلام
رشنو،
سیمینوند،
جودکی،
کاییدخورده،
پادروند،
ایل بالاوند در زردلان
طایفه میر در دره شهر
سیلیورزی در آبدانان
طایفه دیناروند در دینارکوه و دال پری
حسنوند و ایل بیرانوند که از استان لرستان به دره شهر مهاجرت کرده‌اند.
سگوند در دشت عباس و آبدانان و دهلران
حیدروند در آبدانان
بازگیر در گیچه
سه سه در دره شهر
کولیوند در وزیر آباد و قلا تسمه
طایفه بُن ریزی که از هفت لنگ بختیاری به سراب گاماسب خرم‌آباد و سپس به استان ایلام مهاجرت کرده‌اند.
طایفه غیاثوند
طایفه ملا حسنوند
طایفه مموس مزیه از ایل کمالوند
طایفه زویار (زهیار)
طایفه زینی وند
طایفه گل گلی
طوایف عرب استان ایلام
طایفه سادات ساکن دشت عباس
اعراب ربوط و خرسان
اعراب چنانه
قبیله بوحمید
اعراب بنی لام در دهلران
زبان
نوشتار‌های اصلی: زبان کردی، زبان لری و زبان لکی
زبان رایج ساکنین استان ایلام کردی است که طوایف و ایلات مختلف در تمامی شهرستان‌های استان با اندک تفاوتی در ادای الفاظ و کلمات بدان تکلم می‌کنند.[۷۹] زبان‌های کردی، لری و لکی و عربی در استان ایلام رایج است. کسانی که به زبان کردی سخن می‌گویند در شهرستان‌های ایوان (کردی کلهری)، ایلام، ملکشاهی، مهران، سیروان، چرداول، بدره و بخشی در آبدانان و دهلران زندگی می‌کنند. کسانی که در استان ایلام با زبان لری صحبت می‌کنند در بخش‌هایی از شهرستان‌های دهلران، آبدانان و دره شهر سکونت دارند. لک زبانها در بخش‌هایی از شهرستان‌های شیروان چرداول و شهرستان دره‌شهر زندگی می‌کنند. در شهرستان دهلران و بخصوص در بخش موسیان، عده‌ای به زبان عربی صحبت می‌کنند که گروه اقلیت زبانی استان را تشکیل می‌دهند.[۸۰] واژه فیلی در بین مردم ایلام معروفیت بسیار ندارد. این را کردهای ساکن عراق به مناسبت سلطه والیان لرستان موسوم به فیلی بر ایلام، رواج داده‌اند و آن از مقوله مجاز خاص و عام است (سارایی)[۸۱] علیرضا اسدی در کتاب خود چنین می‌آورد: «از مقایسهٔ واژگان ایرانی میانه (پهلوی اشکانی و پهلوی ساسانی) با واژگان کردی به این نتیجه می‌توان رسید که بسیاری از واژگان پهلوی اشکانی و ساسانی با این واژگان کردی هم ریشه‌اند. این هم آوایی در بسیاری از افعال، مفاهیم سیاسی، دینی، اجتماعی، مشاغل، اسامی خاص، اسامی عام و حتی اصطلاحات عامیانه دیده میشود».[۸۲] گویش کردی ایلامی دارای لهجه‌های گوناگونی است که مهم‌ترین آنها عبارتند از:
ملکشاهی:در شهرستان‌های ملکشاهی، ایلام و مهران
کلهری: ایوان
خزلی:در بخش‌های از شهرستان‌های سیروان و چرداول –خزروند: محل سکونت از چها راه ایلام کارزان به پایین تا آخرین روستا یعنی سفید خانی… –مرشدوند: سه روستای (سراب کارزان-قنات آباد -چشمه پهن)
ریزوندی: واقع در دهستان ریزوند از موشکان تا زیرتنگ بیجنوند…
آبدانانی: در شهرستان‌های آبدانان، دهلران و دره شهر
ایلامی: در شهرستان‌های ایلام، مهران، شیروان چرداول
بدره‌ای: در شهرستان بدره
مذهب
بخش اعظم جمعیت استان ایلام پیرو مذهب شیعه دوازده‌امامی است.[۸۳] اقلیتی از پیروان یارسان نیز در استان ایلام زندگی می‌کنند. هنری راولینسون که در ۱۸۳۶ از پشتکوه دیدن کرده، اغلب ایلات پشتکوه را «علی‌اللهی» معرفی می‌کند که به پیروان دین یارسان گفته میشود.[۸۴]
جمعیت
بنابر سرشماری مرکز آمار ایران، جمعیت استان ایلام در سال ۱۳۹۵ برابر با ۵۸۰۱۵۸ نفر بوده‌است که از این میان ۲۹۵۱۹۹ نفر مرد و ۲۸۴۹۵۹ زن بوده‌اند. این استان ۱۵۹۳۱۰ خانوار دارد. جمعیت شهرنشین این استان ۳۹۵۲۶۳ نفر است که ۶۸/۱۳ درصد استان را دربر می‌گیرد.[۸۵] استان ایلام کم جمعیت‌ترین استان ایران است. جمعیت شهرستان‌های این استان به تفکیک به صورت زیر است:
جمعیت شهرستان‌های استان ایلام
شهرستان جمعیت (نفر) شهرستان جمعیت (نفر)
۱ ایلام ۲۳۵٬۱۴۴ ۶ دره شهر ۴۳٬۷۰۸
۲ دهلران ۶۵٬۶۳۰ ۷ مهران ۲۹٬۷۹۷
۳ چرداول ۵۷٬۳۸۱ ۸ ملکشاهی ۲۱٬۱۳۸
۴ ایوان ۴۹٬۴۹۱ ۹ بدره ۱۵٬۶۱۴
۵ آبدانان ۴۷٬۸۵۱ ۱۰ سیروان ۱۴٬۴۰۴
بیشترین تراکم جمعی در شهرستان ایلام و کمترین در شهرستان دهلران دیده میشود[۸۵]
براساس آمار نرخ بیکاری استان ایلام در پاییز ۱۳۹۷ ه.خ ۱۰/۶ درصد بوده‌است.
آثار تاریخی
کاخ فلاحتی
قلعه والی ایلام
نقش‌برجسته گل گل ملکشاهی
آتشکده سیاهگل
تپه‌های لارت در شهرستان بدره
مجموعه آثار تنگه دربند در شهرستان بدره(بخش هندمینی)
دریاچه سد سیمره در شهرستان بدره
مهم‌ترین و پر اّب‌ترین رودخانهٔ ایلام، سیمره می‌باشد که اسم قدیم آن «اوکنو» یا «اوقنو» و نزد یونانیان «کواسپس» یا خئوپس بوده که سرچشمهٔ این رودخانه دامنه‌های غربی کوه الوند در استان همدان و منطقهٔ نهاوند است که با نام «گاماسپ» و پس از عبور از کنگاور، صحنه و بیستون به کرمانشاه می‌رسد و در آن جا با دریافت شعبه «قره سو» در شمال شرقی ایلام وارد استان میشود و پس از عبور از شرق ایلام با نام «سیمره» با جهتی شمال شرقی، به جنوب غربی مرز استان ایلام و استان لرستان را تشکیل می‌دهد
کاخ فلاحتی
سنگ‌نوشته تخت خان
طاق شیرین و فرهاد
مسجد حاج فرامرز اسدی در شهر ارکواز ملکشاهی
دژ جولیان
قلعه کلم
شهر تاریخی سیروان
شهر تاریخی ماداکتو
آتشکده و تنگه بهرام چوبین
تنگه شمشه
مسجد والی در شهر ایلام
موقعیت اقتصادی و اجتماعی
ایلام نفتخیز و چهار درصد نفت کشور را داراست و دارای گاز بسیاری نیز هست به‌طوری‌که پانزده درصد منابع گازی کل کشور در این استان قرار دارد و پالایشگاه گاز هم دارد، اما با این وجود شمار بیکاران در ایلام زیاد است و این استان محروم‌ترین استان کشور می‌باشد. پتروشیمی ایلام با گذشت ۱۲ سال هنوز به فاز بهره‌برداری نرسیده‌است، با توجه به اینکه استان ایلام دارای ۱۵درصد از منابع گاز کشور است این استان طی ۵ سال اخیر از نعمت گاز شهری برخوردار شده‌است. در سال ۱۳۸۷ خورشیدی هفت شهرک صنعتی در استان ایلام فعال بود که بیش از ۴۵۰ واحد تولیدی و صنعتی مختلف در این شهرک‌ها فعال و دایر است. اما این آمار تا امروز رو به افول نهاده‌است.
مراتع استان ایلام یک میلیون و ۱۶۴ هزار هکتار است که نیمی از مراتع استان از نظر پوشش گیاهی فقیر و نیم دیگر متوسط و غنی هستند.
صنعت
در استان ایلام بیشتر فعالیت‌های اقتصادی بر روی دامداری و کشاورزی متمرکز شده‌است و زمینه‌های مساعدی نیز جهت پرورش زنبور عسل وجود دارد. بخش صنعت در این استان سهم بسیار ناچیزی از اشتغال را نسبت به بخش‌های کشاورزی و خدمات به خود اختصاص داده‌است. البته با توجه به گشایش مرز مشترک با عراق در شهرستان مهران افق‌های روشنی برای توسعه تجارت و توریسم بین‌المللی و ترانزیت کالا و مسافر وجود دارد، با گسترش پایانه مرزی مهران و توسعه آن عبور و مرور ماشین‌های سنگین در داخل شهر زیاد شده اما با تلاش شبانه‌روزی و بی‌وقفه مسئولان استان پروژه کمربندی ایلام بعد از نیم دهه افتتاح شد. از نظر منابع معدنی نیز عمدتاً شامل کانی‌های غیر فلزی است. این استان از نظر ذخایر نفت و گاز غنی است.
فقر
بنا بر پژوهشی که توسط مجید عینیان و داود سوری با عنوان «فقر و نابرابری، رفتار پس‌انداز خانوار، تورم دهک‌ها» به سفارش دفتر طرح‌های پژوهشی «مؤسسهٔ عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی» طی سال‌های ۱۳۹۴ و ۱۳۹۵ انجام شده‌است، نواحی شهری استان ایلام دارای نرخ سرشمار فقر به میزان ۱۶/۰ درصد و نواحی روستایی این استان دارای نرخ سرشمار فقر به میزان ۱۴/۱ درصد بوده‌اند. نرخ سرشمار فقر در پژوهش در شهرستان‌های استان ایلام به صورت زیر بوده‌است.
نام شهرستان نرخ سرشمار فقر روستایی تعداد خانوارهای فقیر روستایی نرخ سرشمار فقر شهری تعداد خانوارهای فقیر شهری
ایلام ۸/۴ ٪ ۶۴۹ ۱۳/۴ ٪ ۵۴۸۵
دره‌شهر ۱۰/۳ ٪ ۷۹۸ ۱۷/۶ ٪ ۱۰۴۶
دهلران ۵/۶ ٪ ۲۴۸ ۱۲/۹ ٪ ۱۰۹۹
چرداول ۷/۴ ٪ ۸۴۹ ۱۶/۰ ٪ ۷۹۵
مهران ۸/۰ ٪ ۱۹۸ ۲۳/۰ ٪ ۸۴۹
آبدانان ۱۰/۳ ٪ ۳۴۶ ۲۷/۹ ٪ ۱۸۰۰
ایوان ۸/۵ ٪ ۲۹۹ ۱۵/۲ ٪ ۱۱۹۴
ملکشاهی ۱۲/۵ ٪ ۱۹۸ ۱۶/۲ ٪ ۵۴۴
گردشگری
منطقه بولی در استان ایلام
شهرستان باستانی دره شهر بانام‌های قدیمی ماداکتو و سیمره در حال حاضر به دلیل دارا بودن قلعه‌ها و آثار تاریخی و طبیعی فراوان درمحدوده شهرستان، به عنوان قطب گردشگری استان ایلام محسوب میشود. شهردره شهر دردوره ساسانی یکی از پایتخت‌های ایران بوده‌است. دره شهر همچنین به عنوان بزرگترین شهر تاریخی غرب کشور شناخته میشود. از دیگر نقاط دیدنی استان می‌توان به دریاچه‌های دوقلوی بسیار زیبای آبدانان، قلعه تاریخی پشت قلعه آبدانان (دوره ساسانیان)، انبارهای هزار در آبدانان (دوره ساسانیان)، آتشکده سیاهگل (دوره ساسانیان) و طاق شیرین و فرهاد در ایوان غرب، تنگ رازیانه، میان تنگ (مانشت)، شهر باستانی ماداکتو در درّه‌شهر، آتشکده چهار تاقی دره‌شهر، دره ارغوان در شمال شهر ایلام، دریاچه سد ایلام (چم گردلان)، و چشمه‌های آب گرم دهلران، منطقه توریستی سرابکلان، آتشکده موشکان، قلعه سام و امامزاده پیر حسین و طاق رستم واقع در روستای زیبای زنجیره علیا، تنگه شمشه هلسم، شهر تاریخی گم گم در شیروان چرداول اشاره نمود.
سوغاتی‌ها
گیوه، بژی برساق، کله کنجی، حلوای بگل، شله کینه، نان ساجی، نان پپگ، نان گرده، برنج عنبربو، بنه، روغن حیوانی، عسل کوهی و گلیم برجسته.
امکانات روستایی استان ایلام
استان ایلام در سال ۱۳۹۰ خورشیدی ۱۰۶۴ روستا داشت که از این تعداد ۶۶۸ روستا دارای جمعیت و سکنه و ۳۹۶ روستا خالی از سکنه هستند. از این تعداد روستا به ۶۰۹ روستا برق رسانی و بخ ۶۳ روستا نیز گازرسانی شده‌است. از مجموع این روستاها ۳۵۶ آبادی دارای تأسیسات آب سالم آشامیدنی بهداشتی و تصفیه آب هستند که زیر پوشش آب و فاضلاب روستایی قرار دارند و ۱۳۳ روستا که زیر ۲۰ خانوار هستند شبکه آبرسانی ندارند.
راه‌های روستایی استان ایلام در سال ۱۳۹۰، ۱۰ هزار و ۵۷۱ کیلومتر جاده آسفالته و ۳۱ کیلومتر جاده شوسه و ۶۲ کیلومتر جاده خاکی و ۴ کیلومتر مالرو بود.
در سال ۱۳۷۸، در ۲۰۱ روستا دهیار مشغول به کار بود. نرخ باسوادی نیز در مناطق روستایی استان ایلام در آن سال ۹/۸۱ درصد بود.